به نقل از «تسنیم»

تاثیر توافق تهران و ریاض بر ۴ پرونده مهم منطقه از نگاه تحلیلگر راهبردی لبنان

تاریخ انتشار: ۲۳ اسفند ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۷۳۲۷۲۶۹

یک تحلیلگر برجسته امور منطقه، توافق ایران و عربستان را از حیث اهمیت آن در سطوح مختلف مورد بررسی قرار داده و این توافق را مقدمه‌ای برای صلح پایدار منطقه‌ای و آغاز فروپاشی پروژه‌های آمریکایی-صهیونیستی دانست. - اخبار بین الملل -

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، «امین محمد حطیط» تحلیلگر لبنانی و کارشناس امور راهبردی منطقه در یادداشت جدید خود در روزنامه البناء، توافق حاصل شده میان ایران و عربستان برای ازسرگیری روابط دیپلماتیک و ابعاد مختلف آن را مورد بررسی قرار داده و نوشت، در زمانی که رسانه‌های بین‌المللی درحال انجام مانورهای تبلیغاتی علیه برنامه هسته‌ای ایران بودند و درحالی که آمریکا همه نیروها و متحدان و ابزارهای خود را برای مقابله با ایران و پروژه هسته‌ای آن در منطقه بسیج کرده بود، خبر «آشتی» تهران و ریاض در پکن، نه مانند صاعقه بلکه همانند زلزله‌ای بود که شبکه روابط بین‌الملل را به لرزه درآورد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این خبر حتی برای نزدیکان این 3 کشور نیز شوکه‌کننده بود.

توافق ایران و عربستان یک زلزله راهبردی بین‌المللی بود

حطیط افزود، توافق ایران و عربستان یک زلزله راهبردی بین‌المللی بود که تاثیرات آن به کل منطقه غرب آسیا و کل منطقه خاورمیانه خواهد رسید. بازتاب این توافق در کل شبکه روابط بین‌الملل منعکس خواهد شد و زمینه‌ساز بسیاری از تحولات در منطقه و یا حتی جهان است. درحال حاضر خبر احیای روابط تهران و ریاض، بعد از اخبار مربوط به جنگ اوکراین، مهمترین خبر در سطح جهانی است.

شکست همه پروژه‌های آمریکا در منطقه

این تحلیلگر امور منطقه تاکید کرد که برای ارزیابی توافق ایران و عربستان، ابتدا از تاثیرات این آشتی بر دو کشور شروع می‌کنیم. ابتدا باید توجه کنیم ایران و عربستان هردو به عنوان کشورهای مهم و تاثیرگذار منطقه هریک به نوعی هدف پروژه آمریکا برای درگیری و آشوب در منطقه قرار داشتند؛ پروژه‌ای که طبق توصیف آمریکایی‌ها بر اساس رقابت بین دو «هلال» اسلامی یعنی شیعه و سنی بود. هدف ایالات متحده از این پروژه ایجاد تفرقه و آشوب میان کشورهای اسلامی منطقه بود.

بر اساس این یادداشت، اما توافقی که بین ایران و عربستان حاصل شد، به معنای شکست پروژه درگیری فرقه‌ای در منطقه است. رئیس سابق سیا درباره این پروژه می‌گفت: «ما باید برای آنها اسلامی بسازیم که مناسب خودمان باشد و بین آنها تفرقه بیندازد تا با هم بجنگند و یکدیگر را از بین ببرند و در نهایت خودمان برویم و بر آنها مسلط شویم». بنابراین در اینجا می‌توان اهمیت توافق ایران و عربستان را دریافت؛ توافقی که شامل اراده مشترک برای احیای توافق امنیتی بین دو کشور است و در خدمت امنیت خودِ آنها و نیز کل منطقه قرار می‌گیرد.

در ادامه این مقاله آمده است، ازسرگیری روابط تهران و ریاض همچنین پاسخی به پروژه مخرب و ویرانگر آمریکا در منطقه تحت عنوان «بهار عربی» است. اما پروژه بعدی آمریکا که بعد از توافق ایران و عربستان دچار آسیب جدی شد، پروژه توافق‌های عادی سازی اعراب با رژیم اشغالگر صهیونیستی بود؛ پروژه‌ای که با هدف تثبیت اسرائیل در هلال سنی منطقه و ایجاد یک ائتلاف بزرگ عربی-صهیونیستی علیه ایران و محور مقاومت پایه‌گذاری شده بود.

فروپاشی رویای ائتلاف عربی-صهیونیستی ضد ایران

امین حطیط ادامه داد، اما توافق ایران و عربستان نه تنها موجب شکست تلاش‌ها برای ایجاد ائتلاف صهیونیستی-عربی ضد تهران و محور آن شد، بلکه شکست بزرگی برای پروژه عادی‌سازی با صهیونیست‌ها در منطقه بود و اسرائیل مجددا به انزوای خود بازخواهد گشت. از سوی دیگر آمریکا که برای ایجاد «خاورمیانه جدید» به عنوان مستعمره‌ای برای خود و سیطره بر ثروت‌های آن تلاش می‌کرد، ضربه سختی متحمل شد.

تحلیل الاخبار از چشم‌انداز تأثیر توافق ایران ـ عربستان بر نقشه منطقه‌ای/ چرا صهیونیست‌ها نگران شدند؟تاثیرات مثبت احیای روابط ایران و عربستان بر منطقه از نگاه تحلیلگر لبنانیانگیزه‌های عربستان از همگرایی با ایران/ اسرائیل بزرگترین بازنده توافق تهران و ریاض

وی تصریح کرد، «کاندولیزا رایس» وزیر خارجه وقت ایالات متحده در جنگ جولای رژیم صهیونیستی علیه لبنان در سال 2006 زمانی که پروژه «هرج و مرج خلاق» را در منطقه ترویج می‌کرد، این جنگ را درد زایمان تولد خاورمیانه جدید توصیف کرد؛ خاورمیانه‌ای که درهای آن جز به مقداری که آمریکا اجازه دهد، به روی هیچکسی باز نخواهد شد. اما آشتی تهران و ریاض، برای این پروژه آمریکا نیز شکست بزرگی بود. به ویژه اینکه ورود چین به منطقه در سایه حفظ منافع و ثبات و امنیت و نیز توسعه آن، امری متناقض با تلاش‌ها و سیاست‌های آمریکاست؛ سیاست‌هایی که بر پایه گسترش فتنه و کشتار و ویرانی بنا شده است. بنابراین می‌توان گفت شاهد آغاز مرحله جدیدی در منطقه خواهیم بود که در خلاف جهت پروژه‌های آمریکاست.

تاثیر توافق تهران و ریاض بر 4 پرونده مهم منطقه

در این یادداشت تاکید شده است، آشتی تهران و ریاض موجب افزایش ناامیدی‌ها و شکست پروژه‌های آمریکایی در 30 سال گذشته می‌شود؛ زیرا موفقیت میانجیگری چین برای توافق ایران و عربستان به معنای پیشرفت نفوذ پکن در منطقه و عقب‌نشینی ایالات متحده است. در وهله بعدی به تاثیر توافق ایران و عربستان بر روابط منطقه‌ای به ویژه در یمن و سوریه و لبنان و عراق می‌پردازیم. برای ارزیابی این موضوع باید تاکید کنیم که ایران هرگز اقدام به مداخله یا تصمیم‌گیری برای هیچ کشوری نمی‌کند بلکه همواره نقش حامی و کمک‌کننده برای کشورهای دوست و برادر عربی داشته تا خودشان راهی برای مشکلاتشان پیدا کنند.

این تحلیلگر امور راهبردی منطقه گفت، انتظار می‌رود منطقه شاهد فعال شدن و گشایش سایر کشورهای عربی به روی ایران باشد و در اینجا 4 پرونده منطقه را مورد بررسی قرار می‌دهیم:

-یمن: عربستان سعودی در سال 2015 تحت دیکته‌ها و دستورات آمریکا، ائتلافی از کشورهای عربی را رهبری کرد تا یمن را به عنوان حیاط خلوت خود تحت سیطره دربیاورد اما این اهداف عربستان در سایه دلاوری و شجاعت یمنی‌های میهن‌دوست، به نتیجه نرسید. این به معنای شکست عربستان بود و بار سنگینی بر دوش این کشور گذاشت تا در نهایت خواستار آتش بس و یافتن راهی برای پایان دادن به جنگ شد. بنابراین در مرحله فعلی و بعد از توافق تهران و ریاض می‌توان گفت که عرصه مناسبی فراهم شده و سعودی‌ها در پاسخ به خواسته‌های یمن انعطاف‌پذیرتر عمل خواهند کرد.

به عبارت دیگر بعد از توافق عربستان و ایران، سعودی‌ها کمتر نگرانند که برچسب بازنده در جنگ یمن به آنها خورده شود و احساس می‌کنند می‌توانند بگویند که این جنگ را نیز به شکل توافقی به پایان رساندند. بر این اساس به زودی شاهد گفتگو بین انصارالله و هیئتی از عربستان خواهیم بود.

سوریه: عربستان یکی از بارزترین کشورهایی بود که در جنگ جهانی تروریسم علیه سوریه در سال 2011 شرکت کرد و در فاصله سال‌های 2013 تا 2014 پروژه‌ای به نام «استراتژی بندر بن سلطان برای سرنگونی سوریه» را رهبری می‌کرد. اما سوریه با حمایت محور مقاومت به رهبری ایران در برابر همه این تجاوزات ایستادگی کرد و توانست نظام خود را حفظ کند.

بازگشت سوریه به اتحادیه عرب یک امر ضروری است و بنابراین انتظار داریم توافق ایران و عربستان دروازه‌ای برای احیای مناسبات ریاض و دمشق باشد. همچنین بعید نمی‌دانیم که عربستان به زودی سفارت خود را در سوریه بازگشایی و از سیاست‌های خصمانه خود علیه این کشور عقب‌نشینی و از «بشار اسد» رئیس جمهوری سوریه برای شرکت در نشست سران عرب طی هفته‌های آینده دعوت کند.

لبنان: عربستان سعودی از دهه‌های گذشته سیاست خصمانه‌ای را در مقابل لبنان و به طور ویژه علیه حزب‌الله دنبال و پروژه‌های مخربی علیه آن اجرا می‌کرده است. در مرحله فعلی بسیاری انتظار دارند عربستان موضع نرم‌تری در قبال لبنان پیش گرفته و از وتو کردن گزینه‌های نامزدی ریاست‌جمهوری در لبنان که نزدیک به حزب‌الله هستند خودداری کند و روند تشکیل دولت لبنان را نیز تسهیل نماید. همچنین خود لبنانی‌ها باید به اختلافات پایان داده و فرصت را برای توافق جهت انتخاب رئیس جمهور غنیمت بدانند.

-عراق: عراق از جمله کشورهای منطقه است که در اثر مداخلات خارجی در آن، هزینه‌های زیادی از جنبه‌های امنیتی و سیاسی پرداخته و عربستان نیز به شکل غیرمستقیم در عراق اعمال نفوذ می‌کرد. مردم عراق همواره از مداخلات سعودی‌ها ناراضی بودند. در این میان ایران تلاش داشت به عراقی‌ها برای محافظت از امنیت و ثباتشان کمک کند؛ به ویژه در جریان مبارزه با تروریسم. بنابراین دولت عراق طی چند سال گذشته سعی کرد زمینه‌ای را برای انجام مذاکرات بین طرف سعودی و ایرانی فراهم سازد؛ چرا که می‌دانست مصالحه این دو طرف بر عرصه عراق تاثیر مثبت خواهد داشت.

امین حطیط در پایان مقاله خود تاکید کرد، توافق ایران و عربستان آثار مثبتی برای هردو طرف و نیز چین و کل منطقه خواهد داشت و زمینه‌ای برای فروپاشی پروژه‌های آمریکایی-صهیونیستی در منطقه است و البته کشورها برای اجرای توافق مذکور باید با هوشیاری و احتیاط عمل کنند؛ زیرا آمریکا و اسرائیل از توطئه‌های خود برای برهم زدن صلح و ثبات منطقه دست برنخواهند داشت.

انتهای پیام/

منبع: تسنیم

کلیدواژه: توافق ایران و عربستان توافق تهران و ریاض پروژه های آمریکا بین الملل کل منطقه پروژه ای

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۳۲۷۲۶۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تولد توافق امنیتی جدید عربستان و آمریکا در انتظار چراغ سبز اسرائیل/ آیا آمریکا مجوز غنی سازی را به عربستان سعودی می دهد؟/ ریاض در یک قدمی پیروزی بزرگ قرار دارد

به گفته مقامات آمریکایی، عربستان سعودی و ایالات متحده در حال نهایی کردن جزئیات یک توافق مهم برای تقویت تجارت و دفاع دوجانبه هستند، اما اگر عربستان و اسرائیل روابط دیپلماتیک برقرار نکنند، توافقی حاصل نخواهد شد.

به گزارش جماران، سی ان ان در تحلیلی در این باره می نویسد:

 یک معاهده دفاعی، ائتلاف امنیتی هفت دهه ای بین عربستان سعودی و ایالات متحده را مستحکم و آنها را هر چه بیشتر به یکدیگر نزدیک می کند، زیرا دشمنان ایالات متحده مانند ایران، روسیه و چین به دنبال گسترش نفوذ خود در خاورمیانه هستند. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، مدت‌هاست که به دنبال روابط با عربستان سعودی است، زیرا این اقدام می‌تواند در سراسر جهان اسلام تاثیر خود را بگذارد.

متیو میلر، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا روز پنجشنبه گفت که ایالات متحده در حال مذاکره برای یک قرارداد بزرگ شامل سه جزء است.

مولفه اول شامل بسته ای از توافقات بین آمریکا و عربستان سعودی، مولفه دیگر عادی سازی روابط بین عربستان سعودی و اسرائیل و مولفه سوم تشکیل کشور فلسطین است.

به گفته سخنگوی وزارت خارجه آمریکا این سه  با هم مرتبط هستند و هیچ کدام بدون دیگران جلو نمی روند. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، در یک میزگرد در کنفرانس اقتصادی این هفته در ریاض گفت: برای اینکه عادی سازی بین عربستان سعودی و اسرائیل محقق شود، باید مسیری برای تشکیل کشور فلسطین و «آرامش در غزه» وجود داشته باشد. به نظر من کاری که عربستان سعودی و ایالات متحده با هم در زمینه توافقات خود انجام داده اند، به طور بالقوه به اتمام نزدیک است، اما برای پیشبرد عادی سازی دو چیز لازم است: آرامش در غزه و مسیری معتبر به سوی یک کشور فلسطینی.

وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد، در حاشیه این مجمع، بلینکن با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی (MBS) دیدار کرد تا در مورد این توافق گفتگو کند. کارشناسان، پیمان عربستان و آمریکا را «مجموعه ای جامع از تفاهمات» توصیف می کنند که شامل تضمین های امنیتی، اقتصادی و فناوری برای سعودی و همچنین حمایت از برنامه هسته ای غیرنظامی این کشور می شود.

انتظار می‌رود این توافق عادی‌سازی از توافق‌نامه ابراهیم، مجموعه‌ای از معاهده‌هایی که چهار کشور عربی اسرائیل را در سال 2020 به رسمیت شناختند و تقاضای دیرینه اعراب برای تشکیل یک کشور مستقل فلسطینی به عنوان پیش‌شرط به رسمیت شناختن اسرائیل را نادیده گرفتند الگوبرداری شود.

محمد بن سلمان پیشتر گفته بود که توافق با اسرائیل «بزرگترین توافق تاریخی از زمان جنگ سرد» خواهد بود. در سال 2021، نتانیاهو این توافق را اینگونه توصیف کرد که اسرائیل را قادر می‌سازد «دکترین قدیمی و خطرناک سرزمین‌ در ازای صلح را جایگزین کند و صلح را در ازای صلح به ارمغان آورد، بدون اینکه اسرائیل حتی یک سانتی‌متر از دست بدهد».

از آن زمان، دولت بایدن عادی سازی اسرائیل و عربستان را در مرکز سیاست خاورمیانه ای خود قرار داده است. ایالات متحده و عربستان سعودی در سال 2023 به گفتگوها درباره این پیمان ادامه دادند و انتظار می‌رفت که بلینکن در 10 اکتبر سال گذشته به ریاض برود تا درباره جزئیات آن صحبت کند، این تاریخ درست سه روز قبل از حمله حماس به اسرائیل بود که عملا این توافق را به تاخیر انداخت.

تحلیلگران می گویند که حمله بعدی اسرائیل به غزه که این منطقه را ویران کرده و بیش از 34000 فلسطینی را کشته، ممکن است پارامترهای توافق را برای عربستان سعودی تغییر داده باشد. اکنون پذیرش بخشی که خواستار مسیری «غیرقابل بازگشت» به سوی تشکیل یک کشور فلسطینی است، کلید اصلی بخش عادی سازی توافق گسترده تر خواهد بود.

نتانیاهو بارها چشم انداز تشکیل کشور مستقل فلسطینی را رد کرده و استدلال می کند که این امر به امنیت اسرائیل آسیب می زند و بر ادامه جنگ غزه تا زمانی که حماس از بین برود، مصمم است.

تحلیلگران می گویند که این موانع ممکن است منجر به تلاش عربستان برای بستن توافق دوجانبه بدون جزء عادی سازی توافق شود. اما چنین رویکردی با موانع بزرگی روبرو خواهد شد. سناتور جمهوری خواه لیندسی گراهام در این باره می گوید: توافقی که تعهد نظامی قاطعانه ایالات متحده به امنیت عربستان سعودی را بدون مولفه عادی سازی ایجاد می کند، بعید است از کنگره آمریکا عبور کند.

اگر توافقنامه دفاعی متقابل در قالب یک معاهده مورد مذاکره قرار گیرد، برای الزام آور شدن نیاز به 67 رأی در سنا دارد. گراهام در پاسخ به گزارش‌هایی مبنی بر تصمیم عربستان سعودی گفت: بدون عادی‌سازی روابط اسرائیل و عربستان و اطمینان از تامین نیازهای امنیتی اسرائیل در مورد پرونده فلسطین، رای بسیار کمی برای توافق دفاعی متقابل بین ایالات متحده و عربستان سعودی وجود خواهد داشت.

کارشناسان می گویند که شاید بایدن بتواند با الگوبرداری از توافقنامه امنیتی دیگری که سال گذشته با بحرین امضا کرد، کنگره را برای رسیدن به توافق دور بزند. به گفته فراس مکساد، کارشناس ارشد و مدیر توسعه استراتژیک در موسسه خاورمیانه در واشنگتن دی سی، مسیر دیگری وجود دارد که حول توافقنامه یکپارچگی و رفاه امنیت جامع که دولت بایدن در سپتامبر 2023 با بحرین امضاء کرد، الگوبرداری شده است. متن این پیمان صراحتاً بیان می‌کند که ممکن است از طرف های دیگر برای پیوستن دعوت شود.

با این حال، هیچ نشانه ای مبنی بر اینکه دولت بایدن برای تصویب توافق دوجانبه با عربستان سعودی، کنگره را دور بزند، وجود ندارد. برای عربستان سعودی، توافق دوجانبه با ایالات متحده یک پیروزی بزرگ خواهد بود، که نشان دهنده پایان دورانی است که بایدن به دنبال تضعیف محمد بن سلمان به اتهام دست داشتن در قتل جمال خاشقجی، ستون نویس واشنگتن پست در کنسولگری سعودی در استانبول بود.

برخی کارشناسان معتقدند که  این توافق همچنین «سلطه آمریکا را در خاورمیانه برای نسل‌ها تثبیت می‌کند و چالش رو به رشد چین و روسیه را کمرنگ می‌کند.» محمد بن سلمان مشتاق تقویت سیستم دفاعی عربستان و تنوع بخشیدن به اقتصاد عربستان به دور از هیدروکربن است، زیرا او یک سیاست اقتصادی بلندپروازانه به نام چشم انداز 2030 را دنبال می کند. پادشاهی سعودی دارای یک برنامه هسته ای غیرنظامی نوپا است که ولیعهد مایل به توسعه آن با حمایت ایالات متحده است.

به گفته کارن یانگ، محقق ارشد پژوهشی در مرکز دانشگاه کلمبیا، عربستان سعودی مایل است با ایالات متحده معامله کند و این احتمالاً بهترین زمان در دوران دولت بایدن برای کمک به برخی از مسائل مهم در کنگره نظیر سیاست جهانی انرژی است.

یکی دیگر از نقاط سخت در حمایت ایالات متحده از چنین برنامه ای، مخالفت آمریکا با غنی سازی محلی اورانیوم در داخل خاک کشورها است، غنی سازی یک جزء کلیدی برای تولید انرژی هسته ای است که می تواند برای تولید سلاح های هسته ای نیز استفاده شود. عربستان سعودی از نظر ذخایر اورانیوم غنی است و اصرار دارد که بتواند آن را در داخل غنی سازی کند . در صورت تحقق چنین مسئله ای این برای یک کشور عربی برای اولین بار خواهد بود. برای مثال، امارات متحده عربی همسایه، اورانیوم غنی شده را برای نیروگاه های هسته ای خود وارد می کند.

روز چهارشنبه، سناتور دموکرات، اد مارکی، رئیس مشترک گروه کاری تسلیحات هسته‌ای و کنترل تسلیحات، از دولت بایدن خواست اطمینان حاصل کند که ریاض از غنی‌سازی و بازفرآوری مواد هسته‌ای خودداری می‌کند . او در بخش هایی از سخنان خود به اظهارات قبلی محمد بن سلمان استناد کرد که گفته بود  عربستان سعودی در صورت حرکت تهران به سمت سلاح هسته ای در این مسیر گام خواهد گذاشت. وی  گفت: مسیر صلح خاورمیانه نباید شامل چشم انداز عربستان سعودی مجهز به سلاح هسته ای باشد که منافع آمریکا، متحدان و شرکای خود را در سراسر منطقه تضعیف کند.

پیمان عربستان سعودی و آمریکا دو کشور را موظف می کند که برای بازدارندگی و مقابله با هرگونه تجاوز خارجی با یکدیگر همکاری کنند، اما به این تعهد جنبه معاهده رسمی نمی دهد.

زمانی که شرایط سیاسی اجازه دهد، هنوز جایی برای یک توافق امنیتی چندجانبه که در نهایت شامل اسرائیل، بحرین، ایالات متحده و دیگران باشد، وجود خواهد داشت. انتخاب با اسرائیل خواهد بود که چه زمانی آماده پاس دادن توپ به سمت تشکیل کشور مستقل فلسطین باشد.